Flatbrød

Attende til stryskjorte (skjorte spunne av stry, det vil seie dårlege, rufsete linrestar, i staden for det meir behagelege linplagget du kanskje hadde i jula) og havrelefse (som i grunnen høyrest veldig godt ut, har aldri smakt). 

Eg har heller laga flatbrød av rug, bygg og kveite, som bytta plass med julepynten i ei særs passande rund eske. 

Flatbrød skal ein ha respekt for. Dei held seg utruleg lenge om dei får rett hamdsaming og tørr oppbevaring. Det er sunn, grov snacks eller tilbehør til tradisjonsmaten. Eg veit om ein som er så glad i flatbrød at han også et det til desserten! Og med dei søte fest-flatbrøda frå Nord-Trøndelag, er no ikkje dét så dumt. 

Men den flatbrøda eg laga, kjem frå det trauste vestlandet, og der er flatbrødet grovt, tynt og usukra. 

Flatbrød
5 dl byggmjøl
5 dl fint rugmjøl
5 dl grovt sammale kveitemjøl 
1 l fint kveitemjøl
2 ts salt
5 dl lunka vatn
5 dl lunka mjølk
byggmjøl til utkjevling
(Oppskrifts gir 30 flatbrød, og det tek om lag fire timar å lage, frå start til slutt)
Bland saman sei grove mjølslaga, salt og mesteparten av kveitemjølet. Tilsett mjølk og vatn og elt deigen smidig og seig med resten av kveitemjølet.
Deigen skal eltast så lenge at han ikkje lenger heng fast i bollen eller på hendene utan tilsetjing av meir mjøl. Han skal vere så seig at han ikkje sprekk om han trillast ut til ei pølse og brettast. Trill deigen ut til ei glatt pølse og del han i 30 like store emne. Legg eit lett fukta klede over emna slik at dei ikkje tørkar ut.
Trill emna fri for sprekker og rull dei i utbakingsmjølet. Trykk dei flate med begge hendene samstundes som dei blir dreidde ikring. Kvart emne skal vere litt tjukkare i midten og langs kantane.
Ha rikeleg med byggmjøl på bordet og oppå emna. Ta til med å kjevle med riflekjevle, og snu emnet eit par gonger i starten. Helst skal det kjevlast slik at leiven går rundt på bakebordet som visarane på klokka. Det gjer han om ein trykker litt hardare på den eine enden av kjevlet. 
Løft leiven varsamt opp med bakstefløyen og ha meir mjøl under, eller løft kantane opp og få mjøl og luft under. Pass på at det ikkje er så mykje mjøl kring kantane. Drei leiven rundt. Løft leiven opp og rist vekk overflødig mjøl.

Legg leiven over på ei varm takke og nytt trinsa til å trykke han ned mot takka. Rull frå midten og ut. Slik krympar ikkje flatbrødet eller rullast opp i kantane.
Ikkje bruk for sterk varme. Flatbrødet skal bli jamt steikt og sprøtt utan å bli for brunt. Snu leiven når han er lyst gulbrun. Kost vekk mjøl så dt ikkje brenn seg. 
Lukke til!
Eg kjenner meg svært norsk når eg har baka flatbrød, heilt på linje med å ta på seg bunaden...