Trearma julelys

Hellige tre kongers lys, eller berre trearma julelys, er ein lang juletradisjon i fugleslekta.
Dei skal dyppast i slutten av november, tradisjonelt den 25., men iallfall før den verste julestria set inn. Det er særlege reglar for når ein får lov å kveike dei, på julaftan kan dei brennast noko, men dei må slukkast før dei er nedbrende, og skal stå til 13. dag jul, då dei skal brennast ned så langt ein tør.
Det var den trettande dagen etter julaftan, altså 6. januar, som var Hellige tre kongers aften, og den dagen dei tre kongane skulle ha klart å funne stallen og Jesusbarnet.

Lysa dyppast langsamt og med tolmod. Det passar fugleslekta ganske godt, dei er seige og likar einsformig og meditativt arbeid om ein har sett av tid til det. Prosessen tek mange timar, i år tok det sju, men det var med ein dryg dugurdspause i godt selskap.

Det må vere ei viss blanding av parafin, stearin og bivoks om det skal bli bra, og det var ein del matematikk i forkant av smeltinga for å finne rette forholdet. 4 delar parafin, 1 del stearin og bittelitt bivoks for lukt og avkviting.
Veiken bindast opp på ein trepinne, ein som heng rett ned og er tynga ned med eit lite mutterlodd i starten, og ein som heng i ein u frå kvar side. Dei er ikkje festa i midten i starten, men festar seg sjølv saman etter kvart.

Stearin og parafin smeltast i vassbad i eit breidt kar. Det optimale er 65 grader, varmare gir sakte vekst av lysa, kaldare kan gje klumpete masse og ujamne lys. Bivoks har ein i etter nokre dypp, det hastar ikkje så mykje ettersom grunnen til at det er med mest er utsjånad og litt lukt.

Den første dyppinga må vere utan vatn, slik at veiken ikkje blir fuktig inni. Eit sprakande trearma lys på julaftan varslar om eit dårleg år...!
Når dei første dyppingane er ferdige, er det greit å fylle på med varmt vatn frå undersida av dyppekaret, slik at lysmassen flyt opp. Då får ein brukt meir av massen utan å smelte seg ihjel.

Å ha rett temperatur og vakte over den er svært viktig. Å forlate eit passeleg varmt kar og til dømes ete ein lang lunsj, er dumt. Ting endrar seg medan ein ikkje er der...

Aller helst skal ein ha julemusikk og klementiner til arbeidet, og rommet ein arbeider i er med fordel litt kjøleg, slik at lysa kjølnar raskt mellom dyppa. Men meir ubehageleg er det jo å stå ute i bua og hutre - då må ein mest ha ein tekopp å varme seg på også...
Det er veldig koseleg å dyppe lys, meditativt å dyppe åleine eller i eit par, sosialt og triveleg å vere ein liten gjeng. Dette er ein tradisjon som ikkje blir broten med det første!

Trearma lys er ei julehelsing til nokon som fortener det og forventast å sette pris på det. Dei passar i storleik svært godt i ei pappeske det har vore 4 sekspakningar med boksøl i, som liten fugl tømmar nærbutikkane for i tida før dyppinga skal skje. Dei finaste er dei det står 'Brygget i regnet' på, eller helst berre 'God jul' eller ingenting.

Då kan jula berre komme!